נאָך פּרטים

איצטיקע צײַט׃ מערצאָל

צו שאַפֿן די מערצאָל־פֿאָרמעס פֿון דער איצטיקער צײַט, גיט מען צו ענדונגען צום שטאַם.

אָט זײַנען די מערצאָל־פֿאָרמעס פֿון די װערבן שרײַבן, לײענען, הערן, און שפּרינגען:

די קאָניוגאַציעס פֿאַר מיר און פֿאַר זײ זײַנען אַלע מאָל אידענטיש. מיר װעלן דאָס רופֿן די „מיר/זײ־פֿאָרמע”.

–⁠ן אָדער –⁠ען

פֿון װאַנען װײסט מען צי די מיר/זײ־פֿאָרמע ענדיקט זיך אױף –⁠ן (אַזױ װי הערן) אָדער אױף –⁠ען (אַזױ װי שפּרינגען)?

קוקט אױפֿן סוף פֿון שטאַם — אױב ער ענדיקט זיך אױף –מ, –⁠נ, –⁠נג, –נק, אַן אַקצענטירטן װאָקאַל אָדער אַ קאָנסאָנאַנט + ל, איז די ענדונג –⁠ען. אין אַלע אַנדערע פֿאַלן איז די ענדונג –⁠ן.

רעגולערע און אומרעגולערע אינפֿיניטיװן

די מיר/זײ־פֿאָרמע פֿונעם װערב איז געװײנטלעך װי דער אינפֿיניטיװ. דאָס זײַנען די רעגולערע אינפֿיניטיװן.

אַ פּאָר װערבן האָבן אַן אומרעגולערן אינפֿיניטיװ. די מיר/זײ־פֿאָרמע פֿון די װערבן אין דער טאַבעלע דאָ װײַטער ענדיקט זיך אױף –⁠ען (זען דאָ אױבן), אָבער זײער אינפֿיניטיװ ענדיקט זיך אױף –⁠ן׃ דער ע פֿאַלט אַרױס.

באַמערקט אַז בײַם װערב טו בײַט זיך אױך דער װאָקאַל.

דאָס זײַנען אויסנאַמען. די מערסטע װערבן װאָס זײער שטאַם ענדיקט זיך אױף אַן אַקצענטירטן װאָקאַל האָבן אַ רעגולערן אינפֿיניטיװ, למשל׃ מיר/זײ פֿליִען – לאָמיר פֿליִען.

פֿאַרנײנונג

װען מע פֿאַרנײנט אַ זאַץ, גיט מען צו דאָס װאָרט נישט נאָכן בײגיקן װערב.* אַ מאָל קומען אַנדערע װערטער צװישן דעם װערב און נישט, אַזױ װי אינעם זאַץ „ראָבאָטן פֿליִען אױך נישט.”

באַמערקט אַז דאָס װאָרט נישט איז געװײנטלעך נישט אַקצענטירט.

*דער בײגיקער װערב איז דער װערב װאָס בײגט זיך (קאָניוגירט זיך) לױטן סוביעקט. נאָך װעגן דעם בײגיקן װערב און דעם אָרט פֿון נישט קענט איר לײענען אין 3.1 נאָך פּרטים. אַן אַרומנעמיקע באַהאַנדלונג פֿון װערטער־סדר געפֿינט זיך אין 5.3 נאָך פּרטים.

אַרױסלאָזן דעם פּראָנאָם דו

בײַם רעדן ווערט אָפֿט אויסגעלאָזט דער פּראָנאָם דו אָנהייב זאַץ, האַרט פֿאַרן בייגיקן ווערב.

די אַנדערע פּראָנאָמען לאָזט מען געװײנטלעך נישט אַרױס פֿון זאַץ.